De legitieme portie en de waardering van goederen

De legitieme portie en de waardering van goederen

De legitieme portie zorgt al jaren voor veel discussie bij erfenissen. Met name de vraag over de waardering van goederen is meer dan eens onderwerp van discussie.  Hieronder zal ik in een casus laten zien dat een woning tot veel discussie kan leiden. Eerst een korte toelichting.

Wat is een legitieme portie?
De legitieme portie is het gedeelte van de erfenis van de ouder waarop een kind altijd recht heeft. Het is de helft van het hetgeen u als erfgenaam ontvangt.  Zijn er bijvoorbeeld vier erfgenamen, en u bent er één van, dan heeft u recht op één vierde deel van de nalatenschap. Bent u onterfd dan heeft u alleen nog recht op uw legitieme portie. Die is de helft van één vierde deel en dus één achtste deel.

Doet u een beroep op uw legitieme portie dan heeft u geen recht op goederen. U heeft uitsluitend recht op geld. U bent geen erfgenaam. De legitieme portie wordt berekend over de waarde van de goederen van de nalatenschap. Deze waarde is de waarde van alle goederen op het tijdstip onmiddellijk na het overlijden. Is de waarde eenmaal vastgesteld dan moet de waarde nog vermeerderd worden met de in aanmerking te nemen giften en verminderd worden met bepaalde schulden.

Waardering van een woning
Zoals hierboven aangegeven wordt de legitieme portie berekend over de waarde van de alle goederen. Maar als er een woning in de  nalatenschap zit, welke waarde neem je dan? De WOZ waarde of de vrije verkoopwaarde?

Gelukkig geeft de wet (artikel 4:6 BW) een kleine aanwijzing. Onder de waarde van de goederen moet worden verstaan de waarde op het tijdstip onmiddellijk na het overlijden. Dit artikel geeft echter geen maatstaf voor de waardering. In beginsel moeten wij er vanuit gaan dat het de waarde in het economische verkeer ten tijde van het overlijden betreft, tenzij er naar redelijkheid en billijkheid, in de verhouding tussen partijen, van een andere waarde moet worden uitgegaan.

Casus
In deze casus is moeder overleden. Moeder heeft 2 kinderen, een zoon en een dochter. De zoon is onterfd door moeder in haar testament. De onterfde zoon beroept zich op zijn legitieme portie. De dochter (enig erfgenaam) en de zoon (legitimaris) komen kort na het overlijden overeen dat de woning van moeder voor de WOZ-waarde wordt meegenomen in de berekening van de legitieme portie van zoon. 

De woning wordt pas jaren na het overlijden verkocht. De verkoopwaarde ligt daarom veel lager dan de waarde die destijds overeengekomen was.

De dochter stelt dat nu de verkoop van de woning zo lang op zich heeft laten wachten dat de eerder gesloten overeenkomst feitelijk niet mogelijk was vanwege de toekomstige onzekere waardeontwikkeling van de woning en het onzekere tijdstip van verkoop. De dochter beroept zich hier dus op de hier bovengenoemde redelijkheid en billijkheid.

Uiteindelijk komt deze zaak bij de rechter. De rechter gaat niet met de gedachte van de dochter mee. Partijen hebben onmiddellijk na het overlijden een overeenkomst bereikt over de waarde die wordt gebruikt voor de berekening van de legitieme portie. Voor het totstandkomen van deze overeenkomst hebben beide partijen zich destijds laten bijstaan door een juridisch adviseur. De rechter oordeelt dat partijen door het sluiten van deze overeenkomst niet aan de andere aangevoerde omstandigheden toekomen. Concreet betekent dit dat voor de berekening wordt uitgegaan van de waarde die de zoon en dochter eerder zijn overeengekomen, de hogere WOZ waarde. Hoe vervelend dit ook uitpakt voor de dochter.

Wilt u meer weten? Maak dan een vrijblijvende afspraak met mr Linda de Kleuver via telefoonnummer 06-36305919 of stuur een bericht via [email protected]